İbibik - Türkiye

Tanımı
Bilimsel adı Upopa Epops olan İbibik Upupidae familyasındandır (Linnaeus, 1758).
Kısa bacaklı, gagası uzun ve hafif kıvrık gagalı, uzun üçgen kuyruklu bir kuştur.
Rengi pembeden açık kirli sarıya kadar değişir, ibiği daha turuncu ve uçları siyahtır.
Sonbahar ve kış döneminde daha mat bej/kahverengi renkler hakimdir.
Sırtı ve kanatları siyah-beyaz koyu çizgilidir.
Uçarken kocaman bir güveyi andırır.Değişik ülkelerin posta pullarında 70 den fazla kez kullanılması da İbibik hakkında ilginç bir veri.


Habitatı
Açık kısa bitkili ve seyrek ekili alanları sever. Meyve ve Zeytin bahçeleri, açıklıklı ormanlık alanlarda da görülür.
Yuvasını ağaç kovuklarında, taşların arasında oluşturduğu gibi, (insanlara çok yaklaşmayı sevmemekle beraber) yoğun yapılaşma olmayan bölgelerde çatılarda/duvarlarda bulduğu uygun deliklerde de ürediği gözlemlenmiştir.


Yayılışı ve Yerel Adlar
Türkiye'nin her yöresinde bulunur. 50 ye yakın Türkçe yöresel adı vardır. Çavuşkuşu ( Osmanlı Dönemi), Hüthüt (arapçadan ), İbicek (Halk Şiirlerinde), Tarakçın (Anandolunun Kuzeyi) diye de adlandırılır. Diğer Yöresel Adlar :baltalı, bayramcak, çavuş kuşu, dağ horozu, darak kuşu, darakcin, darakçin, dogey, gosgok, gügük, güpbük, harman horozu, hibibik, hipop, hophop, hophopık, hopop, hübbuk, hübbük, hübübük, hütüt, hüthüt, hüthüt kuşu (Elazığ), ıbabap, ibik, ibidik, ibikli, ibobop, kel ibik, kızlar çavışı, kokar ibik, kokar meke, kokar yürülük, nacaklı, patla baş, pipo, takgalı, taraklı, taraklı kuş, ububuk, übübük, yamalkan, yırıbık, yiribik, cennetkuşu


Beslenme
Böcekcil, etobur bir kuştur.
Uzun gagasıyla toprak altından omurgasızları, larva, ve kurtçuk bulmada ustadır.Besin listesini sinekler, çekirge, salyangoz, solucan, örümcek ile çeşitlendirir. Bazı bölgelerde, özellikle besine çok ihtiyaç duyduğu üreme döneminde kertenkele ve kurbağa ile beslendiği de gözlemlenmiştir. İbibik, upuzun gagasından dolayı yakaladığı kurtçuğu ancak havaya atarak yutabiliyor. www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl15@d&idx=6287


Biyolojisi
Üreme Dönemi : Mayıs sonu-Haziran
Kuluçka süresi : 16-18 gün.
Tüylenme/Yuvayı Terk Ediş Süresi : 24-28 gün


Göçü
Göçmen bir kuştur. Kışları Afrikada geçirir.
Ülkemize Mart-Nisan aylarında giriş yapar.
Temmuz sonlarından Ekim ayı sonuna kadar Afrika'ya dönüşü gerçekleşir.


Popülasyon
Dünya üzerinde çok geniş bir dağılım gösteren İbibik'in populasyon belirleme çalışmaları devam etmektedir.
Avrupa popülasyonu 1,800,000 - 3,500,000 olarak tahmin edilmektedir.
IUCN kırmızı liste statüsü LC düşük riskli olmasına rağmen başta Türkiye olmak üzere bazı bölgelerde popülasyonda hızlı düşüş görülmektedir.


Davranışları
Yerde paytak paytak yürüyerek avlanır, aniden havalanır ve uzun, sakin ve dalgalı bir uçuşla uzaklaşır.
Yuvasını hayvan dışkısı öbeklerini de yapan İbibik dışarıdan gelecek tehditlerin dayanamayacağı pis kokuda bir ortam yaratır. Kendi dışkısını fırlatma becerisini de korunma amaçlı kullanır.60 cm ye kadar çok iyi bir nişancıdır. En son çare olarak da yılan gibi tıslamayı ve keskin gagası ile gagalamayı dener. Üreme için çöplük ve hayvan dışkısı olan yerleri seçmesindeki diğer bir neden de bu tip ortamlarda bol sinek,larva ve kurtçuk bulunmasıdır.
Kuluçkayı dişi yanlız yapar, erkek besin sağlar. Kuluçkadan sonra besin sağlama görevini birlikte yürütürler.


Ses-Ötüşü
'U-bu-bup' ( ya da hup-hup-hup ) şeklinde ilk hecesi vurgulu, oldukça pes fakat epey uzaktan işitilebilen ve çok yankılanan bir ötüşü vardır.
Baharda erkek bunu sürekli tekrarlar. Şişe ağızına üfleyince çıkan sese benzer.


Kaynaklar
-Kuş Gözlemcisinin Cep Kitabı / Kuş Araştımacıları Derneği Yayınları ISBN: 975-00270-0-0
-Collins Birds - A complete Guide to all British and European Species, ISBN: 0 00 713821 0
-IUCN Red List of Threatened Species / www.iucnredlist.org
-Birdlife International

/ birdlife.org
-The World Atlas of Birds / Gramercy Books ISBN: 0-517-22732-0
-The Illustrated Encycloped

Gönderen: Erhan Basyigit